5X enclaves met een verhaal
Met hun 30 enclaves (22 Belgische en 8 Nederlandse) vormen Baarle-Hertog en Baarle-Nassau een heus versnipperd landschap. De grenzen ervan zijn pas sinds 1995 officiële rijksgrenzen, nadat de kadasters van Nederland en België zo’n 15 jaar lang opmetingen deden. Het resultaat was voor sommigen behoorlijk verrassend! Dat deze geografische puzzel een ware breinbreker voor gevorderden is, bleek eerder al. We zetten 5 bijzondere plekjes, waar de (enclave)grens verwarring zaaide, op een rij.
VOORDEURWISSEL VOORKOMT EMIGRATIE
15 jaar grensopmetingen brachten in 1995 aan het licht dat een aantal enclavegrenzen nét niet daar lag waar men altijd had verondersteld. Zo was ook het geval bij de Chaamseweg. Het schijnbaar Belgisch huishouden op nummer 10 vond eensklaps haar voordeur in Nederland!
Omdat in Baarle veel woningen pal op de grens staan, bepaalt de locatie van de voordeur ervan in welke gemeente (en dus in welk land) de bewoners van het huis ingeschreven zijn. Voor de 84-jarige bewoonster van Chaamseweg 10 was het vooruitzicht van een emigratie naar Nederland behoorlijk verontrustend. Zo erg zelfs, dat een pragmatische oplossing zich opdrong. De dame in kwestie kon Belgisch ingezetene blijven doordat de voordeur en het venster ernaast simpelweg van plaats wisselden …
Uniek quadripunt
Een uiterst bijzonder punt vind je ter hoogte van de Visweg, waar twee Belgische enclaves elkaar raken. Dit heet een quadripunt: vier grenslijnen raken elkaar op één punt.
De Belgische enclaves H1 en H2 in Baarle raken elkaar op zo'n punt. In het landschap is dit zelfs een beetje herkenbaar: er steekt een metalen pijp in de grond die de vermoedelijke plek van het quadripunt aanduidt. Bovendien zouden de akkers op de Belgische enclaves een andere begroeiing hebben.
Een handige grens
Het voormalige klooster op de grens aan de Pastoor de Katerstraat doet sinds 1976 dienst als cultureel centrum. Hier vind je de internationale bibliotheek Baarle en de Academie voor Muziek en Woord de Noorderkempen en tal van verenigingen. De hoofdingang ligt op Nederlands grondgebied en heeft huisnummer 7. De Belgische voordeur ligt meters verder met huisnummer 5.
In 1976 werd hier letterlijk geflirt met de grens, en hoe! De originele versie van de film ‘Turks fruit’ zou hier vertoond worden, terwijl in België enkel de gekuiste versie was toegestaan. De Hertogse veldwachter werd eropaf gestuurd, om eenzaam vanaf de Belgische kant van de zaal toe te kijken, terwijl zowel publiek als materiaal zich wel in dezelfde zaal maar … aan de Nederlandse kant van de grens bevonden.
Volledige Belgische enclave in drukkerij
Koninklijke Drukkerij Em. de Jong is zonder twijfel de grootste werkgever van Baarle. De locatie van de hoofdinkom van Baarlese bedrijven bepaalt de gemeente (en dus het land) waartoe het bedrijf behoort.
Ook al heeft deze drukkerij zijn voordeur in Baarle-Nassau liggen, toch rekent óók de gemeente Baarle-Hertog dit bedrijf tot haar grondgebied. Reden? Binnenin de drukkerij ligt een volledige Belgische enclave!
Belgisch gemeentehuis op de grens
Het enige gemeentehuis ter wereld waar de grens door loopt, dat is het gemeentehuis van Baarle-Hertog. Ledlights in de gevel en binnen in de raadzaal tonen hoe de grens precies een hoek uit het gebouw snijdt. Voor dit stukje van het gemeentehuis (slechts 53 m²) was zelfs een aparte Nederlandse vergunning nodig!
Een deel van de Hertogse gemeenteraadsleden besturen hier vanuit het buitenland mee het binnenland. Bij huwelijken moeten bruidspaar en burgemeester zich ervan vergewissen dat ze de akte ondertekenen op Belgisch grondgebied.
Dezelfde grens snijdt ook diagonaal door het politiekantoor, waar Belgische en Nederlandse wijkagenten zij aan zij werken. Aangiftes en verhoren gebeuren hier dus gewoon in het land waar de agent bevoegd is.
