Buiten in binnenland: Belgen & Nederlanders, 2 verschillende culturen
Baarle draagt de wereldtitel van meest unieke enclavecomplex. Je leest het goed: Baarle-Hertog en Baarle-Nassau zijn samen goed voor zowat de helft van alle enclaves ter wereld. Nederlanders en Belgen leven, werken en wonen hier vredig naast, met en door elkaar. Vanzelfsprekend, denk je?
Niet helemaal. De cultuurverschillen tussen beide buren komen nergens meer tot uiting dan in Baarle. Dat beiden dezelfde taal spreken, lijkt haast toevallig. Al is zelfs dat niet altijd het geval.
In Baarle eet (en drink) je altijd van twee walletjes
Vlaamse of Nederlandse tongval?
In Baarle zijn Nederlanders net zo gewend aan de Vlaamse tongval als de Vlamingen aan het ‘Hollands’. En dat is maar goed ook, want de woordenschat verschilt wel degelijk!
In dit enclavedorp nestelt de Nederlander zich op de ‘bank’ en vleit de Vlaming zich neer in de ‘zetel’ … en tóch doen beiden net hetzelfde. De Vlaming die een sandwich met hesp bestelt krijgt hetzelfde achter de kiezen als de Nederlander die zich over een wit puntje met ham ontfermt. De Vlaming betaalt met ‘bancontact’, de Nederlander vraagt om te ‘pinnen’. Nederlanders vinden ons dorpje ‘héérlijk’ en ‘leuk’, voor Vlamingen is dit een ‘graaf’ dorp waar het ‘keiplezant’ is. De Vlaming gaat prat op zijn friet met stoofvlees, de Nederlander is verlekkerd op een patat met frietsaus. Op de koop toe kun je hier kiezen tussen Hollandse of Belse mayonaise.
Smokkelen verleden tijd?
Veel Vlamingen komen inkopen doen in de ‘Hollandse’ supermarkten in Baarle-Nassau. Een aantal producten zoals cola, kaas, koffiepads en luiers, zijn hier merkelijk beterkoop en dus zeer gegeerd. De Nederlander slaat dan weer zijn slag aan de Belgische benzinepomp en in de tabakswinkels.
Wie dacht dat smokkelen tot het verleden hoort, zal grote ogen opzetten bij het zien van Nederlanders die in grote getale met het jaareinde hun vuurwerk in Baarle-Hertog aanschaffen.
Jong geleerd, oud gedaan
De ‘Belse’ school barst uit de voegen door de toeloop van Nederlandse kinderen. De discipline in het Vlaams onderwijs en het respect voor gezag en autoriteit maken het Vlaams onderwijs geliefd bij Nederlandse ouders. Dat kleuters al vanaf 2,5 jaar in Vlaamse klasjes terecht kunnen, heeft daar ongetwijfeld ook mee van doen. In Nederland kan dat pas vanaf de leeftijd van 4. Tel daarbij dat kinderopvang in Nederland een pak duurder is dan in België, dan begrijp je meteen de aantrekkingskracht van het ‘Bels’ onderwijs op Nederlanders.
De schoolstrijd in Baarle was voor het Nassause gemeentebestuur zelfs reden om beleid te ontwikkelen om meer Nederlandse scholieren binnen eigen gemeente te houden.
Vlaamse en Nederlandse gebruiken
Een kersverse baby laat Nederlanders beschuit met muisjes aanrukken, Vlamingen halen hun bestelling suikerbonen op. Op pakjesavond (5 december) belt de Sint bij Nederlandse huizen aan met verpakte speelwaar. Om vervolgens, tijdens de nacht van zijn verjaardag, over Belgische daken te balanceren en langs de schoorsteen het speelgoed te leveren en zélf uit te pakken.
Terwijl de ‘nuchtere’ Nederlander de lunch sober met (karne)melk voorschotelt, biedt de Vlaamse ‘bon vivant’ zijn gasten ongegeneerd alcohol aan bij het middagmaal.
Resultaat: in Baarle vind je al winkelend een unieke en rijke diversiteit aan producten en snuisterijen. Of het je nu te doen is om Hollandse drop, Belgische chocolade, een broodje kroket of een fris Belgisch pintje, in Baarle eet (en drink) je altijd van twee walletjes.
Mijn thuis is waar mijn stella, pardon, raam, staat
Het stereotype van de Belg met de baksteen in de maag en van de ‘reizende’ Nederlander kennen we allemaal. Maar wist je dat Belgen en Nederlanders hun huizen zelfs ànders bouwen? Nederlandse aannemers plaatsen eerst de ramen en trekken de ruwbouw daaromheen op, in België plaatst men de ramen nádat de ruwbouw voltooid is. Verschillen in bouwstijlen geven al snel prijs of een woning in België of Nederland staat (het huisnummer met nationale driekleur verraadt enkel in welk land de voordeur staat).
Vlamingen en Nederlanders hebben ook een andere eigen kijk op eigendomsgrootte: een naar Vlaamse normen kleine bouwgrond gaat in Nederland als ‘villagrond’ over de toonbank.
Toch leven en wonen Nederlanders en Vlamingen gezapig bijeen, vaak zelfs onder één dak. Een koppel dat het bed deelt en tóch elk in een ander land slaapt, dat is in Baarle helemaal niet zo vreemd.